Creatieve werknemers zorgen voor innovatie binnen het bedrijf. Precies wat u wilt. Nieuwe software of programmeerwerk kan immers het verschil maken in de markt. Heeft u echter de rechten hierop in handen? Of gaat uw medewerker er straks met de rechten vandoor? De risico’s, aandachtspunten en adviezen rondom auteursrecht en octrooirecht, zodat u de intellectuele eigendomsrechten in handen houdt.
Werkgeversauteursrecht: aandachtspunten en adviezen
In principe rusten de auteursrechten onder de Auteurswet bij degene die het werk heeft gemaakt. Daarvoor hoeft de maker geen actie (deponeren of registreren) te ondernemen. Dit zou betekenen dat uw medewerker recht heeft op door hem ontwikkelde bedrijfssoftware.
Niet handig en daarom is er het werkgeversauteursrecht.
Dit houdt in dat het auteursrecht op werk (zoals software) gemaakt in loondienst aan de werkgever toekomt. De werkgever wordt aangemerkt als de maker van het werk. De werknemer heeft dan geen enkel recht op het vervaardigde werk.
Toch zijn ook hier uitzonderingen op.
Het ontwikkelde werk moet namelijk wel binnen de kaders van de functieomschrijving passen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als een werknemer software gaat ontwikkelen onder werktijd, terwijl daar geen opdracht toe is gegeven door de werkgever?
Een praktijkvoorbeeld
Een accountmanager ontwikkelde tijdens werktijd software en distribueerde deze via zijn werkgever. Partijen hadden niet afgesproken dat dit onderdeel uitmaakte van de functie van de accountmanager.
Op het moment dat de accountmanager uit dienst trad, ontstond hierover een geschil. De rechtbank oordeelde dat het ontwikkelen van software niet viel onder de werkzaamheden die de accountmanager diende te verrichten in het kader van zijn dienstverband.
Het auteursrecht berustte dus bij de werknemer en was niet overgegaan op de werkgever. Dat de werknemer een arbeidsrechtelijke inspanningsverplichting niet nakomt (omdat hij bijvoorbeeld onder werktijd werkt aan zijn eigen creatie) speelt verder geen rol.
Duidelijke afspraken in de arbeidsovereenkomst
Gelukkig is het mogelijk om zelf afspraken over intellectuele eigendomsrechten te maken met uw medewerkers. Bijvoorbeeld door een uitdrukkelijke opdracht overeen te komen, waarbij u incidenteel gebruikmaakt van diensten van de werknemer die buiten zijn dienstverband vallen.
Of door niet alleen de auteursrechten te verkrijgen op werken die behoren tot de afgesproken werkzaamheden van medewerkers. Zo kunt u in de arbeidsovereenkomst vastleggen dat u het auteursrecht verkrijgt op alle werken die bedrijfs- en/of concurrentiegevoelige informatie bevatten.
Bijvoorbeeld door een bepaling op te nemen waarmee een werknemer aanvaardt mee te werken aan de overdracht van de auteursrechten van alle werken die worden vervaardigd na gebruikmaking van kennis en/of middelen van de werkgever.
Dit laatste zal voor veel creatieve medewerkers waarschijnlijk te ver gaan. In dat geval kunt u bepalen dat de werknemer - met betrekking tot werken die niet vallen onder het werkgeversauteursrecht - het eigendom van dit werk zal blijven behouden. U als werkgever verkrijgt dan het gebruiksrecht hierop. Partijen kunnen op voorhand de financiële compensatie overeenkomen.
Let op!
Werkgeversauteursrecht kan alleen ontstaan in het geval sprake is van een dienstbetrekking.
Bij het inschakelen van een zzp’er (freelancer) voor een opdracht moet de opdrachtgever dus in de overeenkomst aanvullende afspraken vastleggen over de overdracht van de auteursrechten van alle werken aan de opdrachtgever. Doet de opdrachtgever dit niet, dan moet voor het gebruik van het werk iedere keer toestemming gevraagd worden aan de zzp’er.
In het geval sprake is van een uitzend- of detacheringsovereenkomst geldt dat de opdrachtgever het auteursrecht moet regelen met het uitzend- of detacheringsbureau.
Vergeet de overdrachtsakte niet
De overdracht van auteursrecht geschiedt door een daartoe bestemde onderhandse akte. Een dergelijke akte moet bij voorkeur het woord ‘overdracht’ bevatten. Een arbeidsovereenkomst waarin een bepaling is opgenomen over intellectueel eigendomsrechten is geen onderhandse akte.
Arbeidsovereenkomsten nemen vaak wel op dat de werknemer te allen tijde zal meewerken aan de overdracht van (eventuele) auteursrechten welke verband houden met de te verrichten werkzaamheden. Zoals hierboven is besproken moeten de werkzaamheden in een dergelijk beding vooraf in voldoende mate bepaald worden. Op voorhand is het immers lastig in te schatten welke nog te maken werken overgedragen worden.
Ten slotte moet de werkgever niet vergeten om de auteursrechten ook daadwerkelijk over te dragen via een overdrachtsakte. Wordt dit niet gedaan, dan bestaat de mogelijkheid dat de werknemer ook na het beëindigen van de arbeidsrelatie auteursrechthebbende is.
Octrooirecht: aandachtspunten en adviezen
Als werknemer in dienst een uitvinding doet, dan heeft de werknemer aanspraak op het daarop te verlenen octrooi. Tenzij uit de aard van het dienstverband volgt dat het doen van uitvindingen tot de taak van de werknemer behoort. In dat geval heeft de werkgever hier aanspraak op en kan hij octrooi aanvragen.
Ook bij het octrooirecht moet u rekening houden met de functieomschrijving en de daarbij behorende werkzaamheden van een medewerker. De uitvinding moet hier binnen passen om als werkgever aanspraak te kunnen maken op het octrooirecht.
Om discussies over octrooirecht te vermijden, kunt u afspraken maken in de arbeidsovereenkomst. Zo kan de werkgever in de overeenkomst opnemen dat de in dienstverband gedane uitvindingen en de daarop betrekking hebbende intellectuele eigendomsrechten altijd aan de werkgever zullen toekomen. Verder kan op voorhand bepaald worden dat de werknemer de voor de octrooiaanvraag noodzakelijke medewerking zal verlenen.
Let op!
Een werkgever kan niet alles ‘wegcontracteren’ in een arbeidsovereenkomst. Naast een redelijke beloning, heeft de werknemer ook altijd recht om in het octrooi als uitvinder vermeld te worden.
Ondersteuning nodig bij het regelen van de intellectuele eigendomsrechten?
Zoals u kunt lezen, zijn er diverse mogelijkheden in de arbeidsovereenkomst om de auteurs- en octrooirechten voor het bedrijf zeker te stellen. We raden u zeker aan om aanvullende bepalingen in uw arbeidsovereenkomsten op te nemen om discussies te voorkomen en uw intellectuele eigendomsrechten zeker te stellen.
Heeft u hier hulp bij nodig? Onze ervaren ICT-juristen staan voor u klaar. Neem contact met ons op via 010 2290 646.
Ontvang onze blogs in uw mailbox
Wilt u onze blogs gewoon in uw mailbox ontvangen? Meldt u zich dan aan voor onze maandelijkse nieuwsbrief.